Trên bản đồ ẩm thực Việt Nam, cái tên bánh cuốn Phủ Lý từ lâu đã trở thành niềm tự hào của người dân Hà Nam. Không quá cầu kỳ, không nhiều nguyên liệu phức tạp, nhưng món ăn này vẫn dễ dàng làm xiêu lòng thực khách nhờ hương vị mộc mạc, đậm đà, gói trọn hồn quê trong từng lớp bánh mỏng tang và chén nước chấm sóng sánh.
1. Bánh cuốn Phủ Lý – Hương vị của miền đất ngã ba sông
Phủ Lý – thành phố ngã ba sông, nơi hợp lưu của sông Đáy, sông Nhuệ và sông Châu Giang – không chỉ nổi tiếng bởi cảnh sắc hữu tình mà còn là nơi sản sinh ra nhiều món ngon trứ danh. Trong đó, bánh cuốn Phủ Lý chính là “đặc sản quốc dân” được bao thế hệ gìn giữ và phát triển.
Khác với bánh cuốn ở các vùng miền khác như bánh cuốn Thanh Trì, bánh cuốn trứng Lạng Sơn hay bánh cuốn tôm Thái Bình, bánh cuốn Phủ Lý mang một phong vị rất riêng – dân dã nhưng đầy tinh tế. Bánh không có nhân, ăn nguội với nước chấm nóng và đặc biệt là chấm cùng chả nướng thơm lừng.
2. Điểm đặc sắc làm nên danh tiếng bánh cuốn Phủ Lý
2.1 Bánh tráng mỏng, mềm, thơm mùi gạo
Nguyên liệu làm bánh đơn giản chỉ gồm gạo tẻ ngon, thường là gạo tám xoan – loại gạo dẻo, thơm nổi tiếng của miền Bắc. Gạo được xay nhuyễn, ngâm nước đủ độ để khi tráng bánh lên vẫn giữ được độ mềm dẻo mà không bị vỡ hay khô cứng.
Tráng bánh là cả một nghệ thuật. Người làm bánh chuyên nghiệp sẽ sử dụng khuôn vải căng trên nồi nước sôi nghi ngút, đổ bột đều tay, đậy vung vừa đủ thời gian để bánh chín tới. Khi bánh chuyển sang màu trắng đục như lòng trắng trứng là đạt. Bánh được vớt ra khéo léo bằng thanh tre nhỏ, xếp nhẹ nhàng lên đĩa và rắc hành phi thơm phức lên trên.
2.2 Bánh cuốn không nhân nhưng đậm vị nhờ chả nướng
Khác biệt lớn nhất của bánh cuốn Phủ Lý là không có nhân thịt như bánh cuốn truyền thống. Thay vào đó, điểm nhấn nằm ở món chả thịt nướng – hay còn gọi là chả quạt.
Thịt được chọn là phần ba chỉ hoặc vai có cả nạc và mỡ, thái lát mỏng, ướp cùng gia vị như nước mắm, hành tím, tỏi, tiêu, đường, mè… Sau khi thấm đều, thịt được xiên vào que tre rồi nướng trên bếp than hồng. Khi chín, chả nướng xém cạnh, thơm lừng, mềm ngọt, ăn kèm bánh cuốn là “chuẩn bài”.
2.3 Nước chấm nóng – linh hồn của món ăn
Nếu bánh cuốn nguội thì nước chấm phải nóng. Đây là nguyên tắc “bất thành văn” của món ăn này. Nước chấm pha theo công thức đặc biệt với tỏi, ớt, giấm, đường và nước mắm. Một bát nước chấm ngon là khi đủ vị chua – cay – mặn – ngọt và dậy mùi thơm của tỏi băm.
Chả nướng được thả vào bát nước chấm nóng, đi kèm là dưa góp và vài lát đu đủ xanh để cân bằng vị giác. Thực khách khi ăn sẽ gắp từng miếng bánh cuốn trắng ngần chấm vào nước chấm, ăn cùng chả và rau sống như xà lách, tía tô, giá đỗ… Vị mềm của bánh hòa quyện với vị đậm đà của chả, hương thơm của hành phi, cay nồng từ tỏi ớt khiến ai đã ăn một lần đều nhớ mãi.
3. Cách làm bánh cuốn Phủ Lý tại nhà đơn giản mà ngon
Bạn hoàn toàn có thể tự tay chế biến món bánh cuốn đặc sản Hà Nam này tại nhà để đổi vị cho bữa sáng hoặc chiêu đãi người thân.
Nguyên liệu cần chuẩn bị:
- Gạo tám xoan hoặc gạo tẻ ngon (xay thành bột nước)
- 300g thịt ba chỉ (hoặc mua sẵn chả thịt nướng)
- Hành tím khô, tỏi, ớt, rau sống ăn kèm
- Gia vị: nước mắm, đường, giấm, muối, tiêu…
Các bước thực hiện:
Bước 1: Ngâm gạo qua đêm, xay nhuyễn thành bột nước. Lọc lại nhiều lần để loại bỏ bột thô, đảm bảo bột mịn và trong.
Bước 2: Thái thịt ba chỉ mỏng, ướp gia vị (nước mắm, đường, tiêu, tỏi băm…) khoảng 20 phút, rồi xiên que và nướng trên bếp than hoặc nồi chiên không dầu.
Bước 3: Tráng bánh trên nồi hấp hoặc xửng hấp tại nhà. Dùng nắp vung đậy lại cho bánh chín, sau đó lấy ra đặt lên đĩa, rắc hành phi.
Bước 4: Pha nước chấm theo tỷ lệ: 1 thìa nước mắm + 1 thìa giấm + 1 thìa đường + 6–7 thìa nước sôi để nguội, thêm tỏi ớt băm vào.
Thưởng thức: Xếp bánh cuốn ra đĩa, kèm chả nướng và rau sống, ăn cùng nước chấm nóng là chuẩn vị Phủ Lý.
Không cần đến tận Hà Nam, bạn vẫn có thể cảm nhận hương vị bánh cuốn Phủ Lý ngay tại nhà. Món ăn mộc mạc này không chỉ là tinh hoa ẩm thực ba miền, mà còn là ký ức tuổi thơ của biết bao người con xứ Bắc. Nếu có dịp ghé qua Phủ Lý, đừng quên dừng chân bên quán bánh cuốn ven đường, để một lần cảm nhận sự tinh tế trong từng lớp bánh mềm mại và vị chả nướng thơm lừng quyện trong nước chấm đậm đà.
